YILLIK: Annual of Istanbul Studies’in yeni sayısı, danışma ve yayın kurullarına yapılan önemli eklemelerin ardından yayımlandı. YILLIK 5 (2023), yeni alan editörlerimizden Ümit Fırat Açıkgöz ve Yaşar Tolga Cora’nın derlediği ve İstanbul’un on dokuzuncu ve erken yirminci yüzyıllardaki kapitalist dönüşümünde Ermeni aktörlerin rolüne odaklanan hakemli dosyayla açılıyor. Dosyada, Açıkgöz’ün kapsamlı bir tarihyazımı eleştirisi sunduğu girişin ardından, Cora, Aslıhan Günhan ve Sarine Agopian’ın makaleleri bulunuyor. Agopian, Erken Kariyer Makale Ödülü’nün sahibi.

Bu özel dosyanın yanı sıra, İstanbul’un on dördüncü yüzyıldan on dokuzuncu yüzyıla kadar mimari, kültürel, enerji ve iktisadi tarihlerine dair, Selin Sur-Ufuk Serin, Gürbey Hiz-Ayşe Şentürer, Kazuma Iwata ve Hande Betül Ünal tarafından yazılmış dört araştırma makalesi yayımlıyoruz. Cabinet bölümünde erken on dokuzuncu yüzyıldan üç anonim İstanbul manzarasını sunuyoruz. Bu çizimler yakın zamanda Suna ve İnan Kıraç Vakfı Oryantalist Resim Koleksiyonu’na eklendi ve hâlihazırda Pera Müzesi’nin Tam Yerinden: İstanbul’a Panoramik Bakışın Tarihi sergisinde ziyaret edilebiliyor. Meclis, Emre Güldoğan’ın Şile’deki İstYa arkeolojik alan çalışmasına dair raporunu içeriyor. İncelemeler kısmı Yannis Stouraitis’in Identities and Ideologies in the Medieval East Roman World kitabına dair Anthony Kaldellis tarafından yazılmış özel bir eleştirisiyle başlıyor ve yedi kitap ile bir sergi eleştirisiyle devam ediyor. Dergi her zamanki gibi İstanbul Kaynakçası’nın sonuncusuyla kapanıyor. 

İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları 51
Süreli Yayınlar 12
İstanbul, Aralık 2023
ISSN: 2687-5012

Dergiyi satın almak için tıklayın.
Abonelik formuna ulaşmak için tıklayın.
Derginin online içeriğine ulaşmak için lütfen DergiPark’ı ziyaret edin.

Araştırma Makaleleri 

Özel Dosya Girişi | Capitalistic Urbanization in Late Ottoman Istanbul: Armenian Agencies
Ümit Fırat Açıkgöz 

Urban Modernization of Late Ottoman Kadıköy and the Memoirs of Hovhannes Kalfa Stepanian
Sarine Agopian | Early Career Article Prize

The Failed Housing Cooperative Project of the Oriental Savings Association: Housing and Urban Rent in Istanbul in the 1880s and 1890s
Yaşar Tolga Cora

Bourgeois Wealth, Architecture, and Urbanization: The Azaryan Family in Late Ottoman Istanbul
Aslıhan Günhan 

***

A Reappraisal of the Genoese Walls of Galata (Fourteenth–Fifteenth Centuries) in Terms of Medieval Building Techniques and Masonry Traditions
Selin Sur and Ufuk Serin 

Producing, Transporting, and Distributing Charcoal: From the View of the Charcoal Merchants’ Guild in the Eighteenth Century in Istanbul and Its Surrounding Regions
Kazuma Iwata

A Collection of Late Ottoman Imaginations, Constructions, and Experiences: Servet-i Fünûn
Gürbey Hiz and Ayşe Şentürer 

The Venues of Musical Performances in the Early Eighteenth Century and the Rûznâmes of Mahmud I (r. 1730–1754)
Hande Betül Ünal

Cabinet

Three Anonymous Istanbul Views from the Early Nineteenth Century

Meclis

İstanbul İli Yüzey Araştırmaları (İstYA) Projesi 2021–2022 Yılı Çalışmaları: Şile
Emre Güldoğan

İncelemeler ve İstanbul Kaynakçası

Identities and Ideologies in the Medieval East Roman World
Anthony Kadellis

The Cambridge Companion to Constantinople
Ivana Jevtić 

Latin Catholicism in Ottoman Istanbul: Properties, People & Missions
Elif Bayraktar-Tellan 

Hayal ve Gerçek Arasında: Osmanlı Resminde İstanbul İmgesi, 18. ve 19. Yüzyıllar
Emine Fetvacı

Byzantium after the Nation: The Problem of Continuity in Balkan Historiographies
Artemis Papatheodorou

Korku Metropolü İstanbul: 18. Yüzyıldan Bugüne
Yağmur Yıldırım 

İstanbul Art Nouveau’su
Soner Demir

Bosphorus/Bosporos (Boghaz-içi) from Byzantine to Latin and Ottoman Times (4th–15th Centuries): Constantinople Viewed from the North-East Water Currents
Daniele Tinterri

Venedik Mimarlık Bienali Türkiye Pavyonu
Bihter Çetinyol

Istanbul Bibliography 2023
Cemre Melis Yordamlı

YILLIK: Annual of Istanbul Studies’in 2022 sayısı, İstanbul’un I. Dünya Savaşı’nın hemen ardından İtilaf devletleri tarafından gerçekleştirilen ve çarpıcı biçimde az çalışılan işgalinin sona ermesinin yüzüncü yılını Daniel-Joseph MacArthur-Seal ile Gizem Tongo’nun derlediği özel bir Meclis dosyasıyla mimliyor. Ekaterina Aygün, Lerna Ekmekcioglu, Artemis Papatheodorou, Ceren Abi, Claire Le Bras ve Erol Ülker’in yazılarının bir araya geldiği bu dosya, küratörlüğünü MacArthur-Seal ve Tongo’nun yaptığı ve İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nde 11 Ocak ile 26 Aralık 2023 arasında ziyaret edilebilecek,  Meşgul Şehir: İşgal İstanbul’unda Siyaset ve Gündelik Hayat, 1918–1923 sergisine eşlik ediyor. Gerek sergi gerek de dosya işgalin yüzüncü yılını anmakla kalmıyor, İstanbul’un I. Dünya Savaşı sonrası dönemi üzerine en yenilikçi araştırmaları vitrine çıkartıyor ve bu döneme dair çalışmalara şimdiye kadar hakim olmuş milli/milliyetçi tarihyazımlarının ötesine geçen yeni araştırma izleklerine işaret ediyor.

YILLIK 4’ün hakemli makalelerinden biri, “Projections of Xenophobia: The Capitulations, Employment, and Anglo-Turkish Relations in the 1920s” hikâyeyi işgalden cumhuriyetin ilk yıllarına taşıyor ve savaşın, etnik şiddetin ve işgalin travması İstanbul’da hâlâ çok canlıyken işyerlerinde bir arada olmanın sorunlarına odaklanıyor. Orçun Can Okan’ın imparatorluk sonrası İstanbul’unda zenofobi üzerine eleştirel çalışması Erken Kariyer Makale Ödülü’nün de sahibi. Namık Günay Erkal ve Firuzan Melike Sümertaş’ın “Of a Piece with Their Habitations”: Phanariots and Their Houses on the Phanar

Waterfront” makalesi, “Fener evleri” olgusuna dair çok etraflı bir mimari, tarihsel ve tarihyazımsal analiz sunuyor. YILLIK’ın son hakemli makalesi olan Alex Rodriguez Suarez’in “Bell Ringing in Latin Pera: Sounds and Silence” yazısı ise İstanbul’un tarihi ses peyzajına, Pera’da çan çalmanın doğrusal olmayan tarihi üzerinden bakıyor.

Cabinet bölümü, Suna ve İnan Kıraç Vakfı (SVIKV) Koleksiyonları’ndan görsel ya da yazılı bir eserin incelendiği geçtiğimiz sayılardakinin aksine, bu sefer kişisel bir mektuba yer veriyor. Mine Yıldırım bu mektubu kullanarak erken cumhuriyet İstanbul’unda hayvan refahı ve insan-hayvan ilişkilerini eleştirel bir incelemeye tabi tutuyor. Beş kitap ve bir sergi eleştirisi içeren İncelemeler ve İstanbul Kaynakçası bölümümüz, Shirine Hamadeh ve Çiğdem Kafescioğlu’nun derlediği A Companion to Early Modern Istanbul’a James Grehan’ın yazdığı özel inceleme yazısıyla açılıyor ve İstanbul Kaynakçası 2022 ile sonlanıyor.

YILLIK: Annual of Istanbul Studies, 2019’da hakemli bir dergi olarak yeniden yapılandığından beri, M. Baha Tanman’ın editörlüğünde, İstanbul Araştırmaları Yıllığı / Annual of Istanbul Studies dergisinin şehre dair kurduğu akademik geleneği devam ettiriyordu. 2012’den beri iki yayının da yapıtaşlarından olan Tanman YILLIK’ın Yayın Kurulu’ndaki rehberliğine devam ederken editörlük pozisyonunu bu sayıdan itibaren K. Mehmet Kentel’e devrediyor. Yayın Kurulu olarak Profesör Tanman’a on yıl boyunca göstermiş olduğu mükemmel liderlik için minnettarız, eminiz okur ve yazarlarımız da bu hissimize ortak olacaktır.

Son olarak, YILLIK’ın 2019’daki yeniden yapılanmasının en görünür ancak hakkında en az konuşulan yanlarından biri, akademik bir dergi için oldukça farklı ve akademik okumanın aynı zamanda estetik bir deneyim olabileceğini kanıtladığını düşündüğümüz tasarımıydı. YILLIK’ın çizgi dışı tasarımının GMK’nın 41. Grafik Tasarım Ödülleri’nde Başarı Ödülü kazandığını duyurmaktan büyük bir mutluluk duyuyoruz ve bu vesileyle dergimizin tasarımcısı Volkan Şenozan’a YILLIK için yaptığı çok güzel—ve artık hakkıyla konuşulan—işi için çok teşekkür ediyoruz.

Eleştirel, hakemli, dizinli ve görsel olarak çarpıcı biçimde sunulan yeni sayılarda görüşmek üzere.

YILLIK: Annual of Istanbul Studies 4 (2022) içeriğine erişmek için tıklayın.

Araştırma Makaleleri

Araştırma Makaleleri

Namık Erkal | Firuzan Melike Sümertaş – “Of a Piece with Their Habitations”: Phanariots and Their Houses on the Phanar Waterfront

Orçun Can Okan –  Projections of Xenophobia: The Capitulations, Employment, and Anglo-Turkish Relations in the 1920s

Alex Rodriguez Suarez – Bell Ringing in Latin Pera: Sounds and Silence

Cabinet

Mine Yıldırım – A Compassionate Correspondence: On the Humane Killing of Street Dogs in Istanbul

Meclis

Daniel-Joseph MacArthur-Seal ­| Gizem Tongo – Representing Occupied Istanbul: Documents, Objects, and Memory

Ekaterina Aygün – What Russian-Language Publications Tell Us about Refugee Life in Occupied Istanbul

Lerna Ekmekcioglu – Mourning Bliss: Remaining Armenian(s) in Occupied Constantinople

Artemis Papatheodorou – The Hellenic Literary Society at Constantinople between Ottomanism and Greek Irredentism

Ceren Abi – Cooperation and Contestation: Cultural Heritage in Occupied Istanbul

Erol Ülker – A Social Democratic Party in Istanbul during the Post-Armistice Years

Claire Le Bras – Policing and Security in Occupied Istanbul 

İncelemeler ve İstanbul Kaynakçası

Shirine Hamadeh and Çiğdem Kafescioğlu, eds., A Companion to Early Modern Istanbul. Leiden: Brill, 2022. xxx + 757 pages, 57 figures, 6 tables. ISBN: 9789004468566. İnceleyen: James Grehan.

Nathanael Aschenbrenner and Jake Ransohoff, eds., The Invention of Byzantium in Early Modern Europe. Washington, D.C.: Dumbarton Oaks, 2021. xviii + 457 pages. ISBN: 9780884024842. İnceleyen: Paul Stephenson.

Avner Wishnitzer, As Night Falls: Eighteenth-Century Ottoman Cities after Dark. New York: Cambridge University Press, 2021. xiii + 376 pages, 8 figures. ISBN: 978110883214. İnceleyen: Oumaïma Jaïdane.

Enno Maessen, Representing Modern Istanbul: Urban History and International Institutions in Twentieth Century Beyoğlu. London: I.B. Tauris, 2022. 208 pages, 4 figures and 1 table. ISBN: 9780755637461. İnceleyen: Nilay Özlü.

Şehzade’nin Sıra Dışı Dünyası: Abdülmecid Efendi. Sakıp Sabancı Müzesi, 21 Aralık 2021–28 Ağustos 2022. Küratör: Nazan Ölçer. İnceleyen: Bihter Sabanoğlu.

François Georgeon, Au Pays du Raki: Le vin et l’alcool de l’Empire ottoman à la Turquie d’Erdoğan (XIVe–XXIe siècle). Paris: CNRS Éditions, 2021. 368 sayfa, 24 şekil. ISBN: 9872271131201. İnceleyen: Burak Onaran.

Istanbul Bibliography 2022

Dergiyi satın almak için tıklayın!

Günün sonunda Ayasofya imparatorluğun iniş çıkışlarının masum bir katılımcısı olmaktan çok uzaktır.

Bu yılın Meclis’indeki “İstanbul Çalışmalarına Müdahaleler” özel dosyasının ilk makalesinde, Roland Betancourt bize Ayasofya’nın emperyal ve şiddetli miraslarını hatırlatıyor. “Müdahaleler” serisi üzerine çalışmaya, George Floyd’un öldürülmesi sonucunda açığa çıkan, birbiriyle ilişkili meseleler olan polis şiddeti ve sistemik ırkçılığa karşı gelişen en geniş Siyah Hayatları Değerlidir (Black Lives Matter) protestolarının Kuzey Amerika’yı ve dünyanın birçok farklı yerini kasıp kavurduğu 2020 yazında başladık. Birçok akademik kurumun, ırkçılıkla ve Siyahlık karşıtlığıyla mücadele etmeye, alanlarındaki ayrımcılığı görünür kılmaya ve yok etmeye olan bağlılıklarını belirttiği açıklamalarından ilham almıştık. Bu aynı zamanda Osmanlı, Bizans ve Türkiye çalışmalarıyla Türkiye’deki kamuoyunun, Ayasofya’nın yeniden bir camiye dönüştürülmesi üzerine yoğun bir tartışmaya giriştiği bir dönemdi. Müzenin camiye çevrilmesi, anıtın yasal ve sembolik statüsünün farklı şekillerde yorumlanmasıyla, aynı zamanda İstanbul’un tarihine dair çelişen vizyonlarla meşrulaştırılıyor ya da eleştiriliyordu. Böylece İstanbul çalışmalarının, farklı aktörlerin çatışan amaçları doğrultusunda nasıl politize olduğu ve araçsallaştığını birinci elden deneyimledik. Evet, ne Ayasofya ve İstanbul, ne de onlara adanan araştırmalar, imparatorlukların, ulus devletlerin, ideolojilerin, iktidar ve direnişin farklı tezahürlerinin “iniş çıkışlarının masum katılımcılarıydı.” Dünya çapındaki meslektaşlarımızın, disiplinlerimizin tahakküm sistemleriyle olan işbirlikleri hakkında açtıkları akademik ve kamusal tartışma alanlarının önemini vurgularken, bu eleştirel bakışı kendimize de doğrultmamız ve İstanbul çalışmalarını, alanın önyargılarını, ayrımcılıklarını, şeyleştirme ve tokenizm pratiklerini açığa çıkartacak eleştirel bir incelemeye tabi tutmamız gerektiğini fark ettik. İşte bu saiklerle, danışma kurulumuzun üç üyesi Koray Durak, Cemal Kafadar ve Christine Philliou’nun cömert yol göstericiliği ve editörlüğünde, “İstanbul Çalışmalarına Müdahaleler” serimizin ilk üç yazısını sunmaktan heyecan duyuyoruz. Bu üç yazıda Betancourt’un yanı sıra Zavier Wingham ve Lerna Ekmekcioglu’nun “müdahalelerine” yer veriyoruz. Umuyoruz ki bu seri, İstanbul çalışmaları ve ilişkili alanlar üzerine devam eden eleştirel tartışmalara katkı verecek.

İstanbul’u eleştirel çalışmak bu özel dosyayla başlayan ya da biten bir şey değil, elbette. YILLIK’ın üçüncü sayısı İstanbul’un farklı dönemleri üzerine, çeşitli perspektif ve metotlarla yazılmış beş araştırma makalesi içeriyor. Erken Kariyer Makale Ödülü, Ezgi Dikici’nin erken modern İstanbul’da saray ağalarının mülklerini haritalandıran ve saray mensuplarının kentle nasıl ilişkilendikleri hakkında yeni bir perspektif getiren çalışmasına verildi. Gavin Moulton’ın Şişli Camii hakkındaki çalışması, yirminci yüzyılın ortasında mimarlık pratiğinin Osmanlı mimari mirasını nasıl yeniden tahayyül edip sahiplendiğini incelerken, Semra Horuz on dokuzuncu yüzyılın sonunda Avrupa seyahatine çıkan Osmanlı entelektüellerinin gittikleri şehirlere nasıl İstanbul’u hayal ederek baktıklarını ve Osmanlı başkenti hakkındaki amaçlarını bu şehirlere nasıl yansıttıklarını gösteriyor. Gökçen Erkılıç, İstanbul’un liman coğrafyası ve kıyı şeridinin dönüşümünü materyalist bir metodolojiyle ele alırken, Muhammed Tatlısu, Karabet Keşişyan’ı on dokuzuncu yüzyıl sonu yirminci yüzyıl başı Osmanlı matbuatında kilit bir rolde konumlandırıyor. Araştırma makalelerinden ikisinin, İstanbul tarihindeki Siyah ve Ermeni aktörlerin önemini vurgulaması, Meclis dosyamızın amaçlarını düşününce, özellikle anlamlı.

Meclis bölümünde bu özel dosyanın dışında M. Baha Tanman’ın Haseki Camii’nin yakın zamanda tamamlanan restorasyonu hakkındaki notlarını yayımlıyoruz. Cabinet bölümünde Alison Terndrup, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Koleksiyonu’ndan, on sekizinci yüzyıldan bir resmigeçidi tasvir eden bir on dokuzuncu yüzyıl gravürünü inceliyor. Son yirmi yılın mimari pratik ve söyleminden, Justinian’ın meşhur bronz atına kadar farklı konularda dört kitap ve iki sergi incelemesinin bulunduğu YILLIK, her zamanki gibi İstanbul Kaynakçası’nın en güncel sürümüyle sona eriyor.

YILLIK’ın üçüncü sayısı, tıpkı ikincisi gibi, COVID-19 küresel salgınının ortasında hazırlandı. Hastalık topluluklarımızı farklı biçimlerde etkilerken, İstanbul çalışmaları en parlak zihinlerinden birini kaybetti. Osmanlı mimarlık tarihçisi Yavuz Sezer (1979–2021), tam ondan bir makale başvurusu beklediğimiz sırada, 24 Mart’ta aramızdan ayrıldı. Akademik topluluğumuz, salgın yüzünden olmasa da, en saygıdeğer üyelerinden birini daha 2021 yılında kaybetti. Mimarlık tarihçisi Doğan Kuban (1926–2021), 22 Eylül’de aramızdan ayrıldı. Kuban’ın öğrencisi ve meslektaşı Zeynep Ahunbay ile, meslektaşı ve yeğeni Zeynep Kuban’dan iki In Memoriam yazısı aldığımız için mutluyuz. Bu sayı, dolayısıyla, Dr. Sezer ve Profesör Kuban’ın hatıralarına ve entelektüel miraslarına adandı.

YILLIK: Annual of Istanbul Studies 3 (2021) içeriğine erişmek için tıklayın.

Araştırma Makaleleri

Ezgi Dikici – Eunuchs and the City: Residences and Real Estate Owned by Court Eunuchs in Late Sixteenth-Century Istanbul

Gavin Moulton – Mid-Century Sinan: Vasfi Egeli and the Turkish Republic’s First Mosque

Semra Horuz – Touring Europe, Envisioning Homeland: Istanbul in Two Nineteenth-Century Ottoman Travelogues

Gökçen Erkılıç – “For Thousands of Years, Waters Delineated the Destiny of This City and Its People”: A Material Cartography of the Coastlines and the Shaping of Istanbul’s Port Geography

Muhammed Tatlısu – Kitapçı Karabet Efendi’nin Osmanlı Matbuatına Katkıları Üzerine Bir Methal

Cabinet

Alison Terndrup – Procession and Continuity: A Nineteenth-Century View of an Eighteenth-Century Ceremony

Meclis

M. Baha Tanman -İstanbul Haseki Camii’ne İlişkin Bazı Gözlemler

Koray Durak, Cemal Kafadar, Christine Philliou – Introduction: Interventions to Istanbul Studies

Roland Betancourt – The Monuments We Privilege, or, How to Write an Ethical History of Byzantium

Zavier Wingham – Arap Bacı’nın Ara Muhaveresi: Under the Shadow of the Ottoman Empire and Its Study

Lerna Ekmekcioglu – Of Dark Pasts and Pipe Dreams: The Turkish University

In Memoriam

Zeynep Ahunbay –In Memoriam: Doğan Kuban (8 Nisan 1926–22 Eylül 2021)

Zeynep Kuban – Introducing Doğan Kuban’s Istanbul Bibliography

İncelemeler ve İstanbul Kaynakçası

Bülent Batuman, Milletin Mimarisi: Yeni İslamcı Ulus İnşasının Kent ve Mekân Siyaseti. Trans. Şahika Tokel. Istanbul: Metis, 2018. Reviewed by Hasan Turgut.

Esra Akcan, Open Architecture: Migration, Citizenship, and the Urban Renewal of Berlin-Kreuzberg by IBA–1984/87. Basel: Birkhäuser, 2018. Reviewed by Kathleen James-Chakraborty.

Zeynep Çelik, Europe Knows Nothing about the Orient: A Critical Discourse from the East (1872–1932). Istanbul: Koç University Press, 2021. Reviewed by Yeliz Çavuş.

Elena N. Boeck, The Bronze Horseman of Justinian in Constantinople: The Cross-Cultural Biography of a Mediterranean Monument. Cambridge: Cambridge University Press, 2021. Reviewed by Brigitte Pitarakis.

Fatih’in Rönesansı. İBB Saraçhane Belediye Sarayı, October 6–December 4 2020, Istanbul. Curated by Nurhan Atasoy. Reviewed by Sevil Enginsoy Ekinci.

Cohabitation: A Manifesto for the Solidarity of Non-Humans and Humans in Urban Space. ARCH+gGmbH in cooperation with silent green, Berlin, June 4–July 4, 2021. Reviewed by Yelta Köm

Istanbul Bibliography 2021. Compiled by Ryan Mitchell and Miray Eroğlu.

Dergiyi satın almak için lütfen satış temsilcimize yazın. 
Abonelik formuna ulaşmak için tıklayın.

Tarihte de böyledir bu. Şehre yapılanların şiddeti ise yüzyıllar geçtikçe artar. Bugün bu karmaşanın içinde bir uyum yakalamak, yükselen gökdelenlerin arasında nefes almak, tarihsel doku, sembolik binalar birer birer yıkılır ya da işlevleri dönüştürülürken şehirle barışık olmak gittikçe zorlaşmaktadır.

YILLIK 2'nin Meclis bölümündeki iki tematik dosyadan birinin ("Şehri Hayal Etmek") editörlerinin söyledikleri, 2020'nin son döneminde kulağa çok daha doğru geliyor. Çünkü sadece şehrin gökdelenlerinin altında değil, aynı zamanda maskelerimiz altından da nefes almak çok daha zor bir hale geldi ve birbirimizin yakınında nefes almak, kendi sağlımızı olduğu kadar halk sağlığını da riske atıyor. Çiğdem Kafescioğlu'nun ilk sayımızın açılışını, Mustafa Âli'den aktardığı “Bu şehir bir yağmur deryasıdır; “hışm-ı şeh günleri”nde hüsran, korku ve ölüm, veba günlerinde zehir ve kan deryasıdır; azledilenler, fakirlik içinde gözyaşı dökenler için hüzün ve keder deryası[dır]” sözleriyle yapmasının üzerinden sadece birkaç ay geçtikten sonra İstanbul, COVID-19 salgının Türkiye’deki merkezi haline geldi. Salgından kaç kişinin etkilendiği henüz kesin olmasa da hüsran, korku, fakirlik, ölüm, hüzün ve keder hikâyeleri etrafımızı sarmış durumda. Salgın, günümüz şehrine içkin mekânsal ve çevresel eşitsizlikleri derinleştirdi ve kristalize etti.

Kristalize olan bir başka şey de, insanların ve insan olmayanların iç içe varoluşları ve insan olmayan (f)aktörlerin kentsel yaşam üzerindeki etkisi. Küresel salgınların yükselişinin ardındaki başlıca neden insanların yaban hayata olan bitmek tükenmez müdahaleleriyken, İstanbul gibi metropollerde kentsel yeşil alanların yok oluşu ise bu salgınların olumsuz etkisini daha da körükleyen önemli bir etken olarak karşımıza çıkıyor. Bu olanağa sahip olan birçoğumuzun evden çalıştığı bu yılda, sanal yakınlığımızı korumak adına geniş bant, kablosuz ve uydu sistemlerinin fiziksel altyapıları aracılığıyla kurulan ağlara bağımlılığımız şimdiye kadar hiç olmadığı kadar arttı. İstanbul'da yaşamak, çalışmak, sevmek ve ölmek artık tüm bu ağların— insan ve insan olmayan, virüs ve kablosuz—kesişim noktasında bir araya geliyor; tıpkı YILLIK'ın, birbirinden fiziksel olarak uzakta çalışan yazarların, editörlerin, redaktörlerin, dizgicilerin, asistanların ve matbaacıların katkılarıyla çıkarılan 2020 sayısında olduğu gibi.

Pandeminin İstanbul üzerindeki etkisine dair kapsamlı analizler yapmak için henüz erken olabilir, ama YILLIK'ın ikinci sayısı, Fezanur Karaağaçlıoğlu ve Akif Ercihan Yerlioğlu'nun tıp tarihini ele alan makaleleriyle anlamlı bir mercek sunuyor. İlk makale on dokuzuncu yüzyıl Galata-Pera'daki vebaya ilişkin bir çalışmayı okuyucuyla buluştururken, ikinci makale, “’Ne yazdığımı fehm idüp bu fakiri yâd eyleye’: On Sekizinci Yüzyıl Osmanlı Tıp Yazmalarında Metin Dışı Unsurlar" ise Erken Kariyer Makale Ödülümüzün kazananı.

YILLIK İstanbul'un mevcut dönüşümünü kayıt altına alırken tarihsel bakış açılarından faydalanıyor, tıpkı Hasan Sercan Sağlam'ın Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın geçtiğimiz aylarda tartışmalı bir şekilde işletmesini devraldığı ve restore ettiği Galata Kulesi ile ilgili makalesinde olduğu gibi. Serra Akboy-İlk, erken cumhuriyet dönemine ait mimari söylem üzerine yazdığı makalesinde tarihyazımsal bir tartışma geliştirirken, Gábor Fodor İstanbul'da kurulan ilk yabancı araştırma kurumlarından birinin tarihini inceliyor.

Brigitte Pitarakis, Cabinet bölümünde, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Koleksiyonu'nda yer alan ve on dokuzuncu yüzyıldan kalma Son Yargı ve İsa’nın İkinci Gelişi temalarını işleyen kâğıt bir ikona üzerinden Bizans ikonografisinin derinlemesine bir okumasını yapıyor.

Meclis'te, Olcay Akyıldız ve Zeynep Uysal'ın editörlüğünü yaptığı ilk tematik dosya, Pera Müzesi'nde 2014 yılında düzenlenen “Şehri Hayal Etmek” sempozyumuna dayanıyor ve Selim Sırrı Kuru, Hatice Aynur, Handan İnci'nin yazılarıyla, Murat Germen’in İstanbul'un son yıllardaki şiddetli dönüşümünü ve bunun yarattığı mekânsal eşitsizlikleri canlı bir şekilde gözler önüne serdiği fotoğraf denemesinden oluşuyor. Meclis'teki ikinci tematik dosya, 2020’de İstanbul’un tarihi mirasına ilişkin belki de en önemli olay olan Ayasofya’nın camiye dönüştürülmesi tartışmalarına tarihsel bir pencere açıyor. Brigitte Pitarakis, Arietta Papaconstantinou ve Koray Durak'ın yazılarının yer aldığı ve Pitarakis’in editörlüğünü üstlendiği bu bölüm, Ayasofya’nın geçmişteki farklı deneyimlenme biçimlerini masaya yatırıyor, zira Papaconstantinou'nun yazdığı gibi "tıpkı dekorasyonunu oluşturan taşlar gibi, ziyaretçileri de imparatorluğun dört bir yanından ve sınırlarının ötesinden geliyordu.” Bu yazılara, Marios Philippides'in şehrin geçmişindeki en önemli tarihlerden biri olan 29 Mayıs 1453’ün “tarihlendirilmesi” üzerine kaleme aldığı makale eşlik ediyor.

YILLIK'ın 2020 sayısında, Bizans'ın modernizmde alımlanmasından Kuzey Amerika müze koleksiyonlarındaki İslam sanatı eserlerine kadar çeşitli konuları ele alan geniş bir yelpazedeki kitap ve sergilerin incelemeleri de yer alıyor. Son olarak, öğrenci asistanlarımızın derlediği İstanbul Kaynakçası, İstanbul hakkındaki güncel araştırmaları bir kez daha bir araya getiriyor.

Şimdi, önümüzde daha iyi bir yıl olması umuduyla, İstanbul'un geçmişini, bugününü ve geleceğini kayıt altına almak için çalışmaya devam ediyoruz.

Yayın Kurulu

YILLIK: Annual of Istanbul Studies 2 (2020) yazılarına erişmek için tıklayın. 

Hakemli Makaleler

Fezanur Karaağaçlıoğlu – Exotic and Toxic? Plague in Early Nineteenth-Century Galata-Pera

Akif Ercihan Yerlioğlu – “May Those Who Understand What I Wrote Remember This Humble One”: Paratextual Elements in Eighteenth-Century Ottoman Medical Manuscripts

Hasan Sercan Sağlam – Galata Kulesi’nin Ceneviz Dönemine Yönelik Bir Yeniden Değerlendirme

Serra Akboy-İlk – Building the Architectural Narrative of the Topkapı Kara Ahmed Pasha Mosque Complex in Early Republican Turkey

Gábor Fodor – Harp İstanbul’unda Macar Arkeolojisi: Konstantinopolis Macar Bilim Enstitüsü (1916-1918)

Cabinet

Brigitte Pitarakis – The Naked Soul at the Scales: A Paper Icon in the Suna and İnan Kıraç Foundation Collection

Meclis

Olcay Akyıldız, Zeynep Uysal – Şehri Hayal Etmek: İstanbul Tahayyülleri

Selim Sırrı Kuru – İki Şehrin Şiiri: Gazelde İstanbul ve Galata İkilisi

Hatice Aynur – Tatavlalı Mahremî’nin Şehnâme’sinde Suriçi İstanbul’u

Handan İnci – Hangi İstanbul? Ahmet Hamdi Tanpınar ve Orhan Kemal’in Gözünden Şehre Bakmak

Murat Germen –  Şimdilerde Şehir: Hayal Kırıklığı

Brigitte Pitarakis – Hagia Sophia, God’s Chosen Ruler, and St. Nicholas: New Perspectives on the Macedonian Dynasty

Arietta Papaconstantinou – The Sound of a Thousand Tongues: Visitors to Constantinople from the Eastern Provinces in the Sixth Century

Koray Durak – Hapishanede Ayasofya’yı Düşünmek: El-Ömerî ile Balaban’ın Kostantiniyye’deki Ulu Kilise Üzerine Sohbeti / Sayfalar : 185-196PDF

Marios Philippides – The Date of the Conquest of Constantinople: May 29, 1453?

İncelemeler ve İstanbul Kaynakçası

Florin Leonte, Imperial Visions of Late Byzantium: Manuel II Palaiologos and Rhetoric in Purple. İnceleyen: Paul Magdalino

Gülsün Tanyeli, “Hiçbir Üstâd Böyle Kâr Etmemişdir”: Osmanlı İnşaat Teknolojisi Tarihi. İnceleyen: Damla Gürkan-Anar

Zeren Tanındı, Yazıda Âhenk ve Renk: Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonundan Sanatlı Kitaplar, Belgeler ve Hüsn-i Hatlar. İnceleyen: Aslıhan Erkmen

Christopher Houston, Istanbul, City of the Fearless: Urban Activism, Coup d’État and Memory in Turkey. İnceleyen: Sinan Erensü

Priscus, Fragmenta et Excerpta: Attila ve Bizans Tarihi. Çev. ve haz. Turhan Kaçar. İnceleyen: Aslıhan Akışık-Karakullukçu

Ayten Alkan, der., Şehir ve Hayvan. İnceleyen: Onur İnal

Roland Betancourt and Maria Taroutina, der., Byzantium/Modernism: The Byzantine as Method in Modernity. İnceleyen: Przemysław Marciniak

Inspired by the East: How the Islamic World Influenced Western Art. İnceleyen: Leyla Kayhan Elbirlik

Connectivités (Connectivities). İnceleyen: Ekin Can Göksoy

Modernisms: Iranian, Turkish, and Indian Highlights from New York University’s Abby Weed Grey Collection. İnceleyen: Lydia Harrington

İstanbul Kaynakçası 2020. Hazırlayan: Osman Kocabal ve Deniz Özcan 

Dergiyi satın almak için lütfen satış temsilcimize yazın. 
Abonelik formuna ulaşmak için tıklayın.

İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nün akademik yayını olan ve 2012-2018 arasında her yıl yayımlanan İstanbul Araştırmaları Yıllığı / Annual of İstanbul Studies dergisinin mirasını devralan YILLIK, hakemli ve açık erişim bir dergi olarak basılı ve online (DergiPark üzerinden) yayımlanıyor.

YILLIK: Annual of Istanbul Studies 1 (2019) sayısının hakemli makalelerinde, erken modern İstanbul’da dönüşen mekân ve görsellik pratiklerinden 1955 yılında İstanbul’da düzenlenen 10. Bizans Çalışmaları Kongresi’ne kadar çok farklı konu; şehircilik, mimarlık, bilim, müzik tarihi ve tarihyazımı gibi farklı alanlardan gelen yenilikçi bakış açılarıyla ele alınıyor.

Bu sayıdan itibaren her sene, halen öğrenci olan ya da doktoralarını bitirmelerinin üzerinden beş sene geçmemiş yazarlar tarafından yazılmış bir makale, Erken Kariyer Makale Ödülü’yle ödüllendirilecek. Ödülün ilk sahibi, “Silent Guardians of the Regime: The ‘Lost’ Police Stations of the Topkapı Palace” makalesiyle Nilay Özlü oldu, kendisini içtenlikle tebrik ediyoruz!

Derginin yeni bölümlerinden Cabinet’te, Suna ve İnan Kıraç Vakfı (SVIKV) koleksiyonlarından bir eser, alanın uzman bir ismi tarafından kısaca inceleniyor. Bu ilk sayıda Selim S. Kuru, SVIKV Elyazması Koleksiyonu’ndan Baldırzâde Mecmuası içinde bulunan Tacîzâde Cafer Çelebi’ye ait Küsnâme adlı eseri tanıtıyor.

Bir diğer yeni bölüm olan Meclis, hem Suna ve İnan Kıraç Vakfı’nın düzenlediği farklı sözel etkinliklerin bildirilerinin yayımlanabileceği, hem de İstanbul’a dair güncel tartışmalar üzerine eleştirel müdahalelerin yer bulabileceği bir alan olarak tasarlandı. İlk sayıda, Kasım 2018’de Pera Müzesi’nde gerçekleşen “İstanbul ve Müzik” Araştırma Programı (İMAP) Açılış Paneli’nde sunulan bildiriler yer alıyor.

Reviews and Istanbul Bibliography bölümünde, beş kitap ve bir sergi incelemesinin yanı sıra, 2012’den beri her yıl, İstanbul’a dair güncel araştırmaların dökümünü yaptığımız İstanbul Kaynakçası’nı araştırmacıların ilgisine sunuyoruz.

Dergimizin yeni format ve içeriği, yeni yazı çağrısıyla birlikte daha önce sekizinci sayı olarak duyurulmuştu. Ancak derginin isim değişikliği yeni ISSN numarası almamızı ve bu yeni ISSN’yle birinci sayıdan başlamamızı mecbur kıldı. İçeriğin, tasarımın, danışma kurulunun tamamen yenilendiği bu derginin, biriktirmiş olduğu mirasa sahip çıkarak, yeni bir isim ve birinci sayıdan başlaması belki de zaten en doğrusuydu.

Eski ve yeni okurlarımıza, potansiyel yazarlarımıza, tekrar merhaba!

YILLIK: Annual of Istanbul Studies 1 (2019)

İçindekiler

Sunuş­­­

Çiğdem Kafescioğlu – Sokağın, Meydanın, Şehirlilerin Resmi: On Altıncı Yüzyıl Sonu İstanbul’unda Mekân Pratikleri ve Görselliğin Dönüşümü

Hatice Gökçen Özkaya – İstanbul’da On Yedinci Yüzyıl Evlerinde Yaşama Mekânları

Nilay Özlü – Silent Guardians of the Regime: The ‘Lost’ Police Stations of the Topkapı Palace 

Ayhan Han – Osmanlı Döneminde Yerebatan Sarnıcı ve Mahallesi 

Bilge Ar – İşgal İstanbul’unun Kentsel Dönüşümünü Beyaz Ruslar Üzerinden Okumak 

Buket Kitapçı Bayrı – The 10th International Congress of Byzantine Studies, Istanbul, September 15–21, 1955 

Hasan Baran Fırat – Dönemlendirme Çalışmaları ve Osmanlı-Türk Müziği Tarihyazımı: Bir Bilanço Denemesi 

Cabinet

Selim Sırrı Kuru – A Radical Discourse of Desire: Küsnâme 

Meclis

Walter Feldman – The Emergence of Ottoman Music and Local Modernity

Panagiotis C. Poulos – Spaces of Intercommunal Musical Relations in Ottoman Istanbul

Cem Behar – Inventors of Notation Systems in Seventeenth and Eighteenth-Century Istanbul: The Loneliness of the Long-Distance Runner

İncelemeler ve İstanbul Kaynakçası

Mehmet Ekinci – Begüm Adalet, Hotels and Highways: The Construction of Modernization Theory in Cold War Turkey. Stanford: Stanford University Press, 2018. xi+286 pages. ISBN: 9781503605541

Önder Eren Akgül – Onur İnal and Yavuz Köse, eds., Seeds of Power: Exploration in Ottoman Environmental History. Winwick: The White Horse Press, 2019. xvii+292 pages, 26 figures and tables. ISBN: 9781874267997

Emily Neumeier – Ivana Jevtić and Suzan Yalman, eds., Spolia Reincarnated: Afterlives of Objects, Materials, and Spaces in Anatolia from Antiquity to the Ottoman Era. Istanbul: Koç University Research Center for Anatolian Civilizations, 2018. xiv+373 pages, 205 figures. ISBN: 9786052116142

Nurçin İleri – Noémi Lévy-Aksu, Osmanlı İstanbul’unda Asayiş 1879-1909. İstanbul: İletişim Yayınları, 2017. 431 sayfa, 18 şekil, 3 tablo. ISBN: 9789750521270

Firuzan Melike Sümertaş – Skarlatos Byzantios, Constantinople: A Topographical, Archaeological & Historical Description... Vol. 1: Constantinople intra and circa Muros. Translation and Commentary by Haris Theodorelis-Rigas with a Foreword by Stephanos Pesmazoglou. Istanbul: İstos, 2019 [1851]. xviii+ 856 pages. ISBN: 9786054640652

Nilay Özlü – Aralıktan Bakmak: Meşrutiyet Caddesi’nden Bir Kesit. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, 21 Mart – 21 Eylül 2019. Küratörlük ve tasarım: Dilara Tekin Gezginti ve Eda Özgener

Muhammed Zinciroğlu – Istanbul Bibliography 2019

Dergiyi satın almak için lütfen satış temsilcimize yazın. 
Abonelik formuna ulaşmak için tıklayın.