Hafıza-i Beşer Konuşmaları
Sır Olanın Peşinde: Osmanlı Tasavvuf Kültürü ve Elyazmaları
M. Baha Tanman
28 Mayıs 2020 / 18:00
Dinin bâtıni boyutunu temsil eden tasavvuf ve sufi tarikatları, Osmanlı toplum hayatının hemen her boyutunu etkilemiş, hatta spor (güreşçi ve okçu tekkeleri) ve dinlence (mesire tekkeleri) gibi birtakım gündelik işlevler bile tarikatların denetimine girmişti. Saltanat ve ulema sınıfı ile tarikatlar arasındaki ilişkiler, düzeni sarsacak eğilimler söz konusu olmadığı sürece, belirli bir denge içinde süregelmişti. İstanbul’da 19. yüzyılın sonlarında Mevlevilik’ten Bektaşiliğe, Bayramilik’ten Şazeliliğe kadar belli başlı tarikatlara ait 300’den fazla tekke bulunmaktaydı. Bu tekkeler aynı zamanda tasavvufun farklı boyutlarına ilişkin sayısız yazma üretirdi. Bu yazmalarda tasavvufun temel değerleri; tarikatın usul ve erkânı; önde gelen sufilerin eserleri, tercümeleri, şerhleri ve nazireleri; rüya tabirleri ve tasavvuf dünyasına dair birçok başka unsur bulunurdu.
Bu konuşma, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Elyazması Koleksiyonu’ndaki tasavvuf yazmalarına dayanarak İstanbul’daki tasavvuf kültürünü ve bu kültürün yazmalara nasıl yansıdığını ele alacaktır.
M. Baha Tanman, doktora derecesini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk ve İslam Sanatı Kürsüsü'nde (Anabilim Dalı'nda) Prof. Dr. Semavi Eyice'nin danışmanlığında yaptığı "İstanbul Tekkelerinin Mimari ve Süsleme Özellikleri" başlıklı teziyle aldı. Osmanlı ve Beylikler dönemi mimarlığı, Osmanlı mimarlığında bölge üslupları ve Osmanlı dönemi tekke sanatı alanlarında yayımlanmış çok sayıda çalışması bulunan Tanman, İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü ile Kadir Has Üniversitesi’nde ders vermektedir ve İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Bilim Kurulu Başkanı olarak görev yapmaktadır.
Görsel künyeleri
2. Silsile-i aliyye ve nisbet-i Nakşibendiye, Muhammed b. Hüseyn b. Abdullah Kazvini (ö. 1662). İstinsah: Eğrikapı Hankahı Şeyhi eş-Şeyh Salim, 1854. SVİKV, İAE, ŞR 439.
3. Paul Rycaut, The present state of the Ottoman Empire: containing the maxims of the Turkish politie, the most material points of the Mahometan religion, their sects and heresies, their convents and religious votaries, their military discipline (London: John Starkey and Henry Brome, 1670). İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi.
Konuşma İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Youtube kanalında canlı olarak gerçekleştirilecektir. Etkinlik dili Türkçe’dir.
