Hafıza-i Beşer Konuşmaları
Bostancıbaşı Defterlerini Haritalandırmak
Murat Güvenç, Ayşe Nur Akdal, Murat Tülek
16 Ocak 2020 / 18:30
Rönesans’ın alamet-i farikasına dönüşen mekanik çoğaltma çağının, 1990’lı yıllardan sonra baş döndürücü hızla gelişen sayısal temsil, değerlendirme ve iletişim teknolojilerinin etkisiyle giderek geride kaldığı söylenebilir. İnsan ve toplumbilim alanına yeni bakış açıları, yeni araştırma soruları ve programları kazandıran bu yeni teknolojiler, geçmişte bambaşka amaçlarla üretilmiş arşiv belgelerinin, toplumsal dokümanların yeniden kıymetlendirilmesi ve yorumlanması açısından benzersiz açılımlar sağlar. Bu teknolojiler, üst anlatıları olduğu kadar tekil mikro tarih çalışmalarını da yeniden değerlendirme, arşiv malzemelerini yeniden okuma konusunda fırsatlar sunar. Osmanlı arşivlerinin sayısallaştırılarak erişilebilir kılınması bu gelişmenin en çapıcı örnekleri arasında sayılabilir.
Bostancıbaşı defterlerini yeni tekniklerle değerlendirmeye yönelik bu keşifsel çalışma üç bölümden oluşuyor: Metin madenciliği ve metin madenciliğine ilişkin kısa bir girişin ardından defterlerin kayıt yapısı ve mekânsallaştırma, görselleştirme olanakları birinci bölümde ele alınıyor. 1801 ve 1803 tarihli Bostancıbaşı defterlerinde kullanılan kavram ve terimlerin nasıl kodlanabileceği, farklı düzeylerde kodlanan kayıtların nasıl kategorize edilebileceği ve kayıtların coğrafi kodlama süreci ise sunumun ikinci bölümünde ele alınıyor. Bu çalışmanın bulguları, yaklaşımın geliştirilme olanakları, başka örneklere taşınabilirliği ve kent tarihi yazımına potansiyel katkısı sunumun üçüncü bölümünde irdeleniyor.
Murat Güvenç, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nden lisans ve yüksek lisans dereceleri aldı. 1978’den itibaren ODTÜ, İstanbul Bilgi Üniversitesi ve İstanbul Şehir Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak çalıştıktan sonra, 2014 yılından bu yana Kadir Has Üniversitesi İstanbul Çalışmaları Merkezi’nin müdürü olarak görev yapmaktadır. Veri görselleştirme, kent coğrafyası/sosyolojisi ve kurum tarihi alanlarında yayımlanmış eserleri vardır. İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı’nca desteklenen projesi kapsamında İstanbul 1920–2010 sergisinin toplumsal ve ekonomik coğrafya tema küratörlüğünü yapmıştır.
Ayşe Nur Akdal, lisans eğitimini Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nde 2012 yılında tamamladı. Boğaziçi Üniversitesi Atatürk Enstitüsü’nde yazdığı “Market Gardens and Gardeners of Ottoman Istanbul” başlıklı yüksek lisans tezi 2016 yılında Libra Yayınları tarafından yayınlandı. 2018-2019 yılları arasında yürütücülüğünü Prof. Murat Güvenç’in üstlendiği “Sanayileşme Öncesi Haliç ve Boğaz Kıyılarının Sosyal ve Mekansal Yapısı: Bostancıbaşı Defterleri Üzerinde Sayısal Çözümlemeler” adlı projede asistanlık yaptı. Halen Atatürk Enstitüsü’nde doktora eğitimine devam etmektedir.
Murat Tülek, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde Şehircilik bölümü doktora öğrencisi, Kadir Has Üniversitesi İstanbul Çalışmaları Merkezi'nde araştırmacı. 2010 yılında MSGSÜ, Şehir ve Bölge Planlama bölümünden mezun oldu. Yüksek lisansını “Eminönü sahilinde mekânsal değişimin incelenmesi: 20. yüzyıl başında Balıkpazarı ve Yemiş iskelesi” başlıklı teziyle tamamladı. 2010 yılından bu yana tarihsel ve ekonomik coğrafya alanında birçok araştırma projesinde yer aldı. Kent tarihi, kartografya, ekonomik coğrafya gibi alanlarla ilgilenmekte ve tarihsel veri tabanlarının oluşturulması ve görselleştirilmesi, coğrafi bilgi sistemleri, interaktif haritalama gibi alanlarda çalışmaktadır. 2013 yılından beri “İstanbul’un Mega Projeleri” isimli interaktif haritalama projesini yürütmektedir. 2016 yılında aldığı SALT Araştırma Dr. Mehmet Bozdoğan fonu desteğiyle “Birinci Boğaz Köprüsü'nün Ardından Gündelik Hayatta Değişimler” başlıklı projesine devam etmektedir.
Etkinlik Arka Oda'da gerçekleşecektir. Ücretsizdir, yerler sınırlıdır, rezervasyon alınmamaktadır.
